Kur'an dahilerinden Salim Mevla Ebu Huzeyfe ra

Salim’in Hz. Ömer nezdinde büyük bir değeri vardı. Çünkü o biliyordu ki Salim (ra), savaş alanında büyük bir kahraman, orduları idare edecek büyük bir komutandı. Çünkü o biliyordu ki Salim (ra) ilim sahasında bir dahi idi.


Dr. Nuh SAVAŞ


Baba tarafından Muhacir, anne tarafından Ensar olan Salim, Ebu Huzeyfe’nin azadlısıdır. Künyesi Ebu Abdullahdır. Babasının adı hakkında iki farklı rivayet vardır; Bir tanesinde babasının adı Ubeyd b. Rabia, diğer bir rivâyette ise Mûsâ bin Ukbe Sâlim bin Ma’kıl olarak zikredilir. Salim, Subeyte binti Yuâr-il-Ensârî’nin kölesi iken onu Ebû Huzeyfe (r.a.)’ye bıraktı. Böylece Hz. Ebû Huzeyfe’nin kölesi oldu.
Ebu Huzeyfe ilk Müslümanlardandır. Salim de Ebu Huzeyfe kendisini azad etmesine rağmen, hayatı boyunca onunla kalmayı tercih etmiştir. Bu nedenle o da Ebu Huzeyfe gibi genç yaşlarda Müslüman olmuş ve ilk Müslümanlardan olma şerefine nail olmuştur. O, Ebu Huzeyfe kendisini âzâd ettikten sora onu terk etmediği için, insanlar kendisini, Ebu Huzefenin oğlu zannetmeye başlamıştı ki kendi öz babalarının isimleriyle zikredilmesini ve bu kimsenin kendi çocuğu gibi mirasçı olamayacaklarını beyan eden (Ahzab/5) süresi bunun yanlış olduğunu açıklayarak buna son noktayı koymuştur.
Salim Eshâb-ı kirâmın meşhurlarından ve Kur’an-ı Kerim’i en güzel okuyan ve tamamını hıfz edenlerdendir. Çok güzel bir Kur’an öğretmeni idi. Onun Kur’ân okuyuşu çok hoştu. Rasulullah (sav) onun Kur’an okuyuşunu dinlemekten kendini alamazdı. Bu nedenle Hz. Muhammed (sav) bir defasında ashabına kimlerden Kur’an öğreneceklerini tavsiye ederken: “ İbn Ümmü Abd, Muaz b.Cebel, Ubey b. Ka’b ve Salim Mevla Ebu Huzeyfe’den alın.” diyerek Salim’i de zikretmiştir.1
Salim (ra), Hz. Muhammed’in Medine’ye hicreti esnasında Kuba Mescidi’nde Hz. Ebu Bekir ve Hz. Ömer gibi seçkin sahabelere imamlık yapmıştır. Zaten başta Hz. Ömer olmak üzere sahabenin büyük çoğunluğu onun ilimdeki üstünlüğünü kabul etmiş durumda idiler. Nasıl kabul etmeyeceklerdi ki! Özellikle Kur’an ilminin üstünlüğünü Rasulullah (sav) bile her defasında onun Kur’an okuyuşunu beğeni ile dinleyerek tasdik ediyordu.
Aynı zamanda Salim, Kur’an öğretmenliğinin yanısıra, savaş alanında da bir öğretmendi. O başta Bedir ve Uhud olmak üzere Rasulullah (sav)’in katıldığı tüm savaşlara katıldı. Hatta Rasulullah (sav)’ın vefatından sonra, Hz Ebu Bekir’in Hilafeti döneminde Müseylemetü-l Kezzab’a karşı yapılan savaşta en tehlikeli görevlerden biri olan “sancakdarlık” görevini üslenmişti. Kendisine sen değerli bir Kur’an âlimisin, bu görev tehlikelidir bizden birimiz bu görevi üstlenelim denildiğinde: “Ben bu sancağı taşımaz isem! İşte o zaman kavmimin en bedbahtı ben olurum.” cevabını vermiştir. Adı geçen savaşta Hz. Salim, muhacirlerin sancağını taşıyordu. Harp sırasında Benî Hanîfe kabilesi sancağı düşürebilmek için sancağın bulunduğu yere ve sancaktar Sâlim’e (ra) çok şiddetli bir hücum yaptılar. Sâlim’in (ra) sancak tutan kolunu azılı kâfirlerden birisi çok şiddetli bir kılıç darbesiyle kesti. Sâlim (ra) “Allah!...” diye öyle bir bağırdı ki, sanki harp meydanı yankılara boğuldu. Fakat İslam sancağını yere düşmeden diğer eliyle tuttu. Bir kılıç darbesiyle diğer kolu da kesildi. Ama İslâm sancağı yine de yere düşmüyordu.
Çünkü Sâlim (ra) bu sefer de vücudu ve kesik kolları ile sancağa sarılmıştı. Kâfirlerin bütün şiddetli darbelerine rağmen Salim sancağı asla yere bırakmadı. Sanki Salim Mevla Ebû Huzeyfe’ye (ra) vurulan her kılıç darbesi onun sancağa biraz daha sıkı sarılmasına vesile oluyor ve durduğu yerde daha kuvvetle dik durmasını sağlıyordu. Ne zaman ki İslâm askeri yetişti ve sancağı aldılar, o zaman yere düştü. Böylece Salim (ra) kâfirlerin en şiddetli kılıç darbeleri altında şehit düşerken : “Ve mâ Muhammedün illâ rasûl...” “Ve Muhammed ancak bir peygamberdir. Ondan önce de peygamberler geçmişti Ölür veya öldürülürse geriye mi ( küfre mi) döneceksiniz!? Geriye dönen Allah’a hiç bir zarar vermez. Allah şükredenlerin mükâfatını verecektir.”2 Ayetini okuyarak Salim, ölürken dahi onlara öğretmenliğini gösteriyor ve onları haktan ayrılmamaları hususunda uyarıyordu. Şehadet şerbetini içmeden önce Hz. Ebu Huzeyfe’yi soruyor, Onun şehit olduğu haberini alınca “Beni de onun yanına defnedin.” diyerek kabirde de efendisinin yakınlarında olmayı tercih ediyordu.
İşte böylesi ahlak, cesaret ve vefa dolu, aynı zamanda bir ilim hazinesi olan sahabe için Hz. Ömer son nefesinde halife seçimi için
“ Şura” toplanmasını emrettiğinde şöyle diyordu: “Salim yaşıyor olsaydı şuraya gerek yoktu”.
Görüldüğü gibi, Salim’in Hz. Ömer nezdinde büyük bir değeri vardı. Çünkü o biliyordu ki Salim (ra), savaş alanında büyük bir kahraman, orduları idare edecek büyük bir komutandı. Çünkü o biliyordu ki Salim (ra) ilim sahasında bir dahi idi. Özellikle Kur’an öğretiminde o büyük bir âlim idi. Çünkü o biliyordu ki Salim, Kur’ân okuyuşu ile Rasulullah’ı bile mest eden büyük bir hafız ve değerli bir Kur’an öğretmeniydi.3
Değerli meslektaşlarım! İşte gördünüz! Hz. Salim’in Halife Hz. Ömer nezdindeki değerini. Onun hayatı her öğretmene en değerli örnektir. Çünkü öğretmen demek, her şey demektir. Yerine göre o bir ana, yerine göre o bir baba, yerine göre o bir idareci, yerine göre o bir halife, yerine göre savaş alanında bir sancaktar, büyük bir kahraman. İşte öğretmenler olarak her birimiz birer Salim olmalıyız. Şuurlu öğretmenden kastımız budur.

KAYNAKLAR
1. Müslim,Fadailü’ s- Sahabe,116.
2. Âl-i İmran, 144.
3. Hilyet-ül-Evliyâ c,I, s,176; Tabakât-ı İbn-i Sa’d, c, III, s,85; El-Îsâbe c,II, s,70