Sadettin Kaynak ( 1895)- (03.02.1961)

Hoş Sadâ "Son Asır Türk Musikişinasları" yazarı İbnülemin Mahmut Kemal
İnal kitabında Sadettin Kaynak'ın özgeçmişini, sanatçının göndermiş
olduğu mektubu aynen koyarak yayınlamıştır. Hafız Hacı Sadettin Kaynak,
Fatih Camii Müderrislerinden Ali Alâüddin Efendi' nin oğludur. Taşkasap
semtinde Lütfipaşa Mahallesinde doğmuştur. İbnülemin doğum tarihini
1885 olarak vermiştir.

Mustafa Rona ve Yılmaz Öztuna doğum tarihini 1895 olarak
belirtmişlerdir. 12 Ekim 1950 tarihli Resimli Radyo Dünyası dergisinin
17 nci sayısında ki bir söyleşide S.Kaynak doğum tarihini; "Çapa' da
Lütfüpaşa' da 311 tarihinde [1893] dünyaya gelmişim" diye açıklar. Aynı
söyleşide anne ve babasının Karadeniz kökenli olduklarını da belirtir.
Sanatçının ölümünden 12 gün sonra yayınlanan 16 Şubat 1961 tarihli
Hayat Mecmuası'nda Orhan Tahsin , S.Kaynak'ın vasiyetini açıklar. 16
aralık 1958 günü hazırlanan vasiyetin son bölümünde şunlar yazılıdır: "
Peygamber 63 sene yaşadı. Ben de 63 yaşındayım. Allah' dan diliyorum ki
bu sene öleyim. Tamam altı yıl oldu felç geleli. Bu senenin sonunda
altı sene dolacak". Sadettin Kaynak bu belgenin hazırlanışından 3 yıl
sonra ölmüştür. Kendi beyanındaki iki yıllık 311 (1893) fark, büyük bir
olasılıkla, Hicri takvimin Miladi takvime hatalı çevrilmesinden
doğmaktadır.

Sesinin güzelliği ve musikiye olan yakınlığı küçük yaşlarda dikkati
çekmiş, Hafız Melek Efendi' den dini musiki , ilahiler öğrenmiş,
Darüşşafaka muallimlerinden Kazım Bey' den (Kazım Uz) ve Kasımpaşa
Küçükpiyalê Camii imamı Hafız Cemal Efendi' den ve Neyzen Emin Dede'
den (Yazıcı) faydalanmıştır. Aldığı yoğun dini eğitim sonunda Hafız
olmuş ve İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi' ni bitirmiştir.
Sultanselim ve Sultanahmet Camii başimamlığı ve hatipliği de yapan
besteci yaşamını, İbnülemin' e yazmış olduğu mektupta şöyle
anlatmaktadır.

Hafız Melek Efendi beni tatmin etmiyordu. Kasımpaşa'da Küçükpiyale
Camii imamı olan Hafız Cemal Efendi' ye devama başladım. Bu zattan da
müteaddit [çeşitli] duraklar, ilahiler ve dört beş fasıl meşk ettim.
İlk geçtiği eser Tab'i Mustafa Efendi' nin Beyati Semaisi "Çıkmaz
deruni dilden efendim mehabbetin" dir. Bu zat da beni tatmin etmemeğe
başladı. Zekai Dede'nin çıraklarından Darüşşafaka'lı Kazım Bey'e
intisap ettim; bu zattan çok nadide eserler meşk ettim. İlk meşk
ettiğim eser sâbâ kâr-ı natığıdır. O esnada Sultanselim başimamlığına
tâyin olundum. Artık hocalara devamın güç olacağına kanaat getirerek
kendi kendime notayı öğrenmeye başladım. Evvela bildiğim eserlerin
üzerinden notasını okumaya çalıştım, müteakiben [sonradan] bilmediğim
eserlerin notasını çözmeğe, daha sonraları bestelediğim eserlerin
notasını yazmaya başladım. 1926 tarihinde Berlin'e gittim. Yolda avukat
Ali Şevket namında bir zata rastladım. Bana kendisine ait olan "
Hicranı elem sinei pürhunumu dağlar" mısraiyle başlayan güfteyi verdi.
Bunu aynı yolculuk sırasında Hüzzam makamında besteledim.* Pathe,
Columbia, Odeon firmalarına plak doldurdum. Balkan Muharebesi
sıralarında Darülfünun Ulûm-i Şer'iyye şubesine bilimtihat [sınavla]
girdim. Mektebi ikmal etmeden [bitirmeden] askere gittim. Diyarbakır' a
ihtiyat zâbiti [yedek subay] olarak gönderildim. Mardin'de,
Diyarıbakır'da, Mamuretülaziz "Elazığ"da ve Harput' da bulundum.
Buralarda halk musikisini esas kaynaklarından tetkik ettim. Müteaddit
vesilelerle [çeşitli nedenlerden dolayı] Milano'ya, Viyana'ya ve
Paris'e seyahatler ettim. Buralarda da Garp [Batı] musikisiyle yakından
temas ettim. Paris'te konser verdim [1930].
İstanbul'a döndükten sonra film musikisi bestelemeye heves ettim.
Mısır'dan getirilen 85 adet filmi musikilendirdim. Her filmde 10 ila 20
tane eser mevcut idi. 5 sene müddetle İpekçi Kardeşler film şirketine
bağlı kaldım. Bu esnada yerli filmler için eserler de besteledim. Yerli
filmlerden Allahın Cenneti'nde, Arap filmlerinden Leyla İle Mecnun da
film sahasında ilk bestelerimi verdim. Bu esnada rahmetli Atatürk beni
çağırttı. Bir Kur'anı kerim verdi. İmzasını koydu. Kur'anı Kerimde
muharebeye müteallik [savaşa dair] ayetlerin tercümelerini tesbit
ederek, ordu kumandanlarına bir nutuk vermemi emretti. Hazırlandım.
Atatürk'ün karşısında, Ordu kumandanlarının hazır bulunduğu bir
mecliste bu emri yerine getirdim. Atatürk "Yahu, Kur'anda neler varmış
da bizim haberimiz yok" dedi. Müteaddit defalar birçok vesilelerle
Atatürk'ün huzuruna kabul olundum. Feridun Fazıl Tülbentçi' nin yaptığı
Yavuz Sultan Selim Ağlıyor filminin bestesi esnasında nezf-i dimağiye
duçar olarak [ beyin kanaması geçirip] felç oldum. 2 sene evvel 1953
tarihinde Sultanahmet Camiine ikinci imam tayin olunmuştum.
Hafız Sadeddin Kaynak, uzun süren hastalığı sonunda 3 Şubat 1961 günü
vefat etti. Vasiyeti üzerine Merkezefendi mezarlığına gömüldü.
Vasiyetinin son bölümü şöyledir. Bu evde benim bir pardesüm, iki kat
elbisem, bir bavulum, bir radyom, bir buzdolabım var. Bunları Gülfiye'
ye [eşi] bırakıyorum. Benim evimde birikmiş param yoktur. Emri hak vaki
olduğu zaman Sıraserviler'de ki apartmanımın* 1, 3, 9 numaralı
dairelerinden kiralar alınıp cenazemin teçhiz ve tekfinine [kefenleme
işlemi] sarf edilsin. Cenaze namazım Nuruosmaniye Camii Şerifinde
kılınsın. Merkezefendi' de kabrim hazırdır. Kabir taşımı Gülfiye
yaptırır. Yazılacak şey şudur : Sultanselim Camii Şerifi Başimamı ve
Sultanahmet Camii Şerifi İkinci İmamı ve hâtibi meşhur bestekâr Hacı
Hafız Sadettin Kaynak'ın ruhuna fatiha.
*Bu yazının taslakları okuyan Muammer Karabey, sayfanın arkasına şöyle
bir not koymuş. Aynen yayınlıyorum. C.Ünlü... "Dostum Ayhan Atakan
merhum, bu apartmanda Hafız Sadettin Bey'in kiracısı imiş. Ondan
öğrendiğime göre Hafız S. Kaynak bu binayı varlık vergisi sırasında zor
duruma düşen Rum asıllı bir şahıstan satın almış. Eski sahibini kiracı
olarak kabul etmiş ve ölünceye kadar kira almamış. M. K."