Atatürk'ün Gazeteleri

Atatürk'ün Gazeteleri

Atatürk bugüne kadar Minber
İrade-i Milliye ve Hakimiyet-i Milliye olmak üzere üç gazete
çıkarmıştır. Yaptıklarını ve yapacaklarını halka duyurarak kamuoyu
oluşturmak isteyen Atatürk Kurtuluş Savaşını başlattığı andan itibaren basından destek almış ve basının gücünü en etkili şekilde kullanmıştır.

Mustafa Kemal Atatürk yalnızca bir asker komutan diplomat politikacı ve devlet adamı değildi. O bir düşünürdü de... Atatürk'ün bu yönünü O'nun yazdıklarından söylediklerinden
okuduklarından anlayabiliyoruz. Zaten Atatürk'ün düşünür yönü O'nu
gazeteciliğe yöneltmiştir. Düşüncelerini ve yaptıklarını halka duyurmak
için basının ne kadar önemli olduğunu bilen Atatürk
bu gerçeği daha Harbiye öğrencisiyken fark etmiştir. Bu önem Mustafa
Kemal önderliğindeki siyasal eylem boyunca kendini göstermiştir.
Böylece iç ve dış kamuoyuyla bağ kuran Mustafa Kemal'in yaptıkları yapmak istedikleri daha iyi anlaşılmıştır.

Atatürk hayatının her döneminde basına verdiği önemi belli etmiştir. Örneğin
1 Mart 1922'de TBMM'ni açarken yapmış olduğu konuşmada şöyle demiştir:
Basın milletin müşterek sesidir. Bir milleti aydınlatma ve doğru yolu
göstermede bir millete muhtaç olduğu fikri gıdayı vermekte özetle bir milletin saadet hedefi olan müşterek istikamette yürümesini teminde basın başlı başına bir kuvvet bir mektep bir rehberdir.

Mustafa Kemal'in gazeteciliğe olan ilgisi daha öğrencilik yıllarında
başlamıştır. Henüz Harbiye öğrencisiyken yönetimin siyaset alanındaki
yanlışlarını ve aksaklıklarını belirtmek amacıyla eleştiri
niteliğindeki yazılar yayınlamak için el yazısıyla bir gazete
çıkarmıştır. Bu gazetenin yazılarını bizzat kendisi yazan Mustafa Kemal
Mektepler Müfettişi İsmail Paşa'nın takibine de uğramıştır. Harp
Okulu'ndaki veteriner dershanelerinden birine giren Mustafa Kemal ve
arkadaşları çıkardıkları gazetenin yazılarıyla uğraşmaya başladıkları sırada okul müdürü Rıza Bey tarafından suçüstü yakalanmıştır. Kendilerine önemli bir ceza verilmemiş izinsizlik suçuyla yetinilmiştir.


Minber
Atatürk'ün ilk gazete çıkarma girişimi İstanbul’da yayınlanan Minber'dir. Minber
Mustafa Kemal'in isteği üzerine yayın hayatına girmiştir. Gazeteyi 1918
yılında en yakın arkadaşı Ali Fethi Okyar ile birlikte çıkarmıştır.

1918'de Ahmet İzzet Paşa hükümeti tarafından Mondros Mütarekesi imzalanmıştır. Mustafa Kemal
başında olduğu Yıldırım Orduları Grubu ve 7. Ordu Karargahı
lağvedildiği için Suriye’den İstanbul’a dönmüştür ve ülkenin içinde
bulunduğu konular hakkında konuşma ve yazma gereği hissetmektedir. Oysa
Mustafa Kemal'in asker kimliği politik olaylara girmesini ve aktif rol
üstlenmesini engellemektedir.

Fethi Okyar anılarında Minber gazetesinin yayınlanması hakkında şunları söylemiştir:

Mustafa Kemal Paşa
memleketi perişan eden ve muhalefet adı altında irtikap eden taarruz ve
tahripler daha çok gazeteler vasıtasıyla oluyor. Bunlara karşı milleti
uyandırmak için en iyi vasıta aynı yolla karşılık vermek yani bir gazete çıkarmaktır. Benim maaşımdan biriktirdiğim biraz param var onu koymaya hazırım. Ben a****** imtiyaz alamam ama sen alabilirsin. Hakikatleri halka hatta düşmanlarımıza anlatabilmek için hadi gel beraberce gazete çıkaralım. dedi. Gazete çıkarmayı hiç düşünmüyordum ama
mensup olduğum İttihat ve Terakki için öylesine çirkin ve haksız ve
dolayısıyla vatan ve devlet için öylesine tehlikeli neşriyat başlamıştı
ki bunları cevapsız bırakmak mümkün değildi.

1 Kasım 1918'de yayın hayatına başlayan Minber gazetesi günlük olarak
yayınlanır ve 51 sayı çıkar. Gazetenin başında Fethi Bey vardır imtiyaz sahibi ve sorumlu müdürü ise Dr. Rasim Ferit'tir.

Minber Fethi Bey'in eski partisi İttihat ve Terakki'ye olan haksız saldırıları önlemek ve doğruları yazmak Tevfik Paşa'nın parlamentoda güvenoyu almasını engelleyici yazılar yazmak Fethi Bey tarafından yeni kurulan Osmanlı Hürriyetperver Avam Fırkası'nın sözcülüğünü yapmak için yayın hayatına girmiştir.

Gazetenin başyazılarını çoğunlukla Mustafa Kemal değişik adlarla ya da imzasız yazmıştır. Ayrıca
Minber'in hemen hemen her sayısında Mustafa Kemal'le ilgili haberler
yer almıştır. 17 Kasım 1918 tarihli gazetede Yıldırım Orduları Grubu
Kumandanlığından yeni dönen Mustafa Kemal'le bir de röportaj
yapılmıştır. Bu röportajda Mustafa Kemal şöyle demiştir; ... en iyi
siyasetin her türlü anlamıyla en çok kuvvetli olmakta bulunduğunu kabul
ederim. En çok kuvvetli olmak tabirinden amacımın
yalnız silah kuvveti olduğunu zannetmeyiniz. Bilakis asker olmama
rağmen bence kuvvet kendisini oluşturan etkenlerin sonuncusudur.Benim
amacım manen ilmen
ahlaken ve teknik yönden kuvvetli olmaktır. Bu saydığım özelliklerden
yoksun olan bir milletin bütün fertlerinin en son silahlarla
donatıldığını varsaysak bile kuvvetli olduğunu kabul etmek doğru olmaz.

İrade-i Milliye
Atatürk ikinci gazetesini Sivas Kongresinden sonra çıkarmıştır. 4 Eylül
1919 günü başlayan ve 11 Eylülde sona eren Sivas Kongresinin ardından
Mustafa Kemal çevresindekilerden yeni çıkaracağı gazete için güvenilir
bir yazı işleri müdürü bulmalarını ister. Aranan yazı işleri müdürü
bulunur ve gazete çok kısa bir süre içinde çıkarılır. Heyet-i Temsiliye
adına Mustafa Kemal tarafından kurulmuş olan gazetenin imtiyazı
Selahattin Ulusalerk'e aittir. Gazetenin yazı işleri müdürü ise Mazhar
Müfit Kansu'dur. Gazetenin adı ve başlık altı Mustafa Kemal tarafından
tespit edilmiştir; İrade-i Milliye (Metalip ve Amali Milliye’nin
Müdafiidir).

Başlangıçta haftada bir sonraları haftada iki ve günlük olarak yayınlanan gazetede Sivas Kongresi zabıtlarını Mustafa Kemal'in bildirilerini
konuşmalarını yayınlanmıştır. Bir amaç için çıkartılan gazetenin
nüshaları birçok şehrin çeşitli dairelerine resmi mühürlü zarflar
içinde gönderilmiştir.

Hakimiyet-i Milliye
Mustafa Kemal Paşa
Heyet-i Temsiliye üyeleriyle birlikte Ankaraya geldiğinde burada
alınacak kararların millete duyurulması için bir gazeteye ihtiyaç
duyduğunu söylemiştir ve burada verdiği ilk direktif de bir gazete
çıkaracağız olmuştur.

Ankara'da doğru dürüst bir matbaa bulunmadığı için Konya'dan getirtilen
baskı makinesi meclis bahçesindeki bir binaya yerleştirilmiş ve iki
hafta içinde gazete çıkartılmıştır. Bu gazetenin adını da Mustafa Kemal
vermiştir; Hakimiyet-i Milliye. İlk sayının gazete başlığının altında
ise mesleği milletin iradesini hakim kılmaktır diye yazmaktadır. 10 Ocak 1920 günü yayınlanan gazetenin ilk başyazısını Mustafa Kemal yazmıştır.

Gazete Anadolu'da kurulan Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti’nin yayın organıdır.

Gazetenin yazı işleri müdürü Nizamettin Nazif Tepedelenlioğlu'dur.
Gazetenin daha sonraki yazı işleri müdürleri arasında Hüseyin Ragıp
Baydur Nafi Atıf Kansu ve Ziya Gevher Etili gibi isimler de vardır.

Başlangıçta haftada iki gün yayınlanan gazete 18 Temmuz 1920den sonra haftada üç gün 6 Şubat 1921'den sonra da günlük olarak çıkarılmıştır. Gazete 1934 yılına kadar Hakimiyet-i Milliye adıyla o tarihten sonra da Ulus adıyla çıkmaya devam etmiştir.