Türk vergi sistemi 2

Türk vergi sistemi
Ünite1. GELİR VERGİSİ
Gelir vergisinde mükellefiyet
Verginin konusu
Gerçek kişinin kazandığı gelirdir türk gelir vergisi bu 2 teoriyi kabul etmiştir.
Kaynak teorisi:üretrim faktörlerinin Etkisi ile ortaya çıkıp sürekli olması
Net artış teorisi:kişinin sahip olduğu Değerlerde artışlardır. (miras) –türk gelir vergisi bu teoriyi
Mükellefiyet (ikame)
Tam mükellef:türkiyede yerleşik olanlardır.TR dışında bulunan kişinin
mükellef olma şartı -Tc vatandaş olması –y.dışı kurumlarına çalışması
dar mükellef::TR yerleşik olmayanlardır. Ön şart = TR de kazanç ve irat sahibi olmalarıdır.
Sonuçlar: tam mükellefler: sakatlık indirimden –sigorta indiriminden yararlanır.
Dar mükellefler: TR de kazançların vergisini öder.-ihracat istisnasından yararlanır.diplomat ve ücret istisna muaflığı
Vergiyi doğuran olay.
Vergi alacağı olması için vergiyi doğuran olay olması gerekir.(gelir)
Gelirin tahakkuku(kesinleşmesi)=ticari-zirai-menkul irad gelirin tahsil esası=ücret.g.menkul iradı-serbert mes.
Ticarikazanç (gerçek usulde) zirai kazanç (bilanço ve işletme usulu) ücret- gayrimenkul-serbest meslek(tahsil)
Gelir gerçek usulde tespit edilir:
Gelir vergsinin özellikleri. Kişisel-yıllık-gerçek-safi Safi(gelir için yapılan giderlerin gayrisafi gelirden düşülmesidir.)

Ünite 2. TİCARİ KAZANÇ
Ticari kazanç: her türlü sıani ve ticari faaliyetlerden doğan
kazançlardır. Özel kazanç (maden.borsa.özel okul./hastane.diş
protez.coberlik (spekülator))
SERMAYE ŞİRKETİ (kurumlar vergisi.mükellefi) A.Ş-LTD-SER.PAY.BÖL.ADİ KOMAND.
Şahıs Şirketi
Kolektif Adi komandit Adi şirket ort.
Gelir vergisi mük. Değildir.. Komandite ortağın kazancı: ticari kazanç tüzel kişilik yoktur.ort.kazancı tic.kaznçtır.
Ortakların kazancı gelir verg mükellefidir. Komanditer kazancı : Menkul ser. İradı. Ort.zirai faaliyeti ise zirai kaznçtır.
Ortakların kazancı ticari kazançdır.
(Ziraat uğr.kol.şirk.oratkların geliri ticaridir.)
TİCARİ KAZANCIN GERÇEK USULDE TESPİTİ
1 BİLANÇO ESASINA GÖRE TESPİT (1.sınıf tüccarlar) D.S Özsermaye Vergilendirme döneminde eklenen değerler buradan çıkarılır.
D.B Özermaye
Hasılattan ind.giderler (ticari kazanc elde edilmesi için
giderler=araba kiralamak-sigortaprim-seyahat-sendilkaaidat-eklenti-)
demirbaş amortismandan düşer. İndirelemeyen giderler =işverenin özel
hasapları giderleri..
BASİTUSULDE VERGİLENDİRME ŞARTLARI ükellef
bifiil çalışması-emsal kira bedeli %5-gerçek usulde gelir verg.tabii
olmayacak ÖZELŞARTI: Alım satım tamir de limiti aşması -
BASİT USULDE ENGELNEN KİŞİLER koll..kom.ortaklar-sarraflar*komisyonucular-sig.produkturleri-maden-g.menkul
Yarı götürü de tespiti: kara %12 –deniz %15 –hava %5
TİCARİ KAZANÇ MUAFİYET VE İSTİSNA –esnaf- yatırm indirimi --ihracat istisnası

2 GELİRİ BİLANÇO ESASINA GÖRE TESPİT EDİLENLER (1sınıf tacir)
Vergi bilançosu: Vergi hanunları göz önüne hazırlanan bilançodur.(sermaye dikk.alınmaz)
3 İŞLETME HES.GÖRE TESPİT (2.sınıf tüccarlar tutar) giderler sola /gelirler sağa yazılır.
Amortismanlar giderden düşülür .- Basit usulde ticari kazanç tespiti : hasılattan giderin düşülmesidir.
Adi komandit ve koamnditer oratğı basit usulde vergilendirilir.
Bay (A) türkiyede kaldığı süre 6 ayı geçerse kazandığı tüm gelirler için vergisini öder.. Tam mükellef olmuş olur.
1926 =kazanç vergisi 1949 = gelir vergisi kanunu kabul edildi
ÜNİTE 3.ZİRAİ KAZANÇ (Ekim.dikim.bakım.ıslah.arıcılık.damızlık)- SERBEST MESLEK KAZANCI
Zirai kazançlarda gerçek usulde vergilendirme : İşl. Büyüklüğünü aşan ve kanunda belirtilen alet edavatlardır.
Yarıcılık : sahibinin arazisini kiraya veilemesi= Gayrimenkul serm.
İradıdır..- *(tarım mak.başkalarına kiralanması= Zirai kazanç)-sürekli
olması gerekir. Ürünlerin satılmak amacıyla dükkan açılması Zirai
faaliyet- sonrası ticari faaliyet. kznç
Kolektif ve Adi Komandit Şirketler=zirai faaliyetlede uğraşsalar
kazancı ticari kazançtır.(koll.şirk.ort.kazancı ne olursa olsun
tic.kazanc)
1-DSÖS 400.000YTL DBÖS 720.000YTL EKLENEN DEĞER 70000 ise(A) nın zirai kazancı nedir?
DSÖS –DBÖS+ÇEKİLEN DEĞERLER- EKLENEN DEĞER --
(720-400)-*-70000=250.000 YTL

2-3000 YTL BUGDAY 2000 YTL İNEK TİC. BORS. KAYDOLMADAN YAPILAN SATIŞTA (A) VERGİSİ? 3000X4=120 2000X2=40 =160
ZİRAİ KAZANCIN TESPİTİ
- Gerçek usul(işk.büyüklügünü aşan çiftçiler vemotorlu araç sahibi olanlar)
-Bilanço esasına göre(yevmiye –büyük defter-envanter-)
-işletme hes.göre - (tespit usulelrinden diğerine geçme sınırı 2 yıldır)
Zirai kazanç = gerçek usul ve stopaj yoluyla vergilendirilir.
Zirai kazaçlarda vergilendirme : Hayvanlar ve ürünleri(borsalı %1 .Borsasız%2) diğer zirai kazançlar (borsalı %2 borsasız%4)
Zirai kazanç hasılatı : satış bedeli* zirai mak. Çalıştırılması*sigorta tazm.*tohum yem emsal bedeli
Hasılat için yapılan giderler gelirden ividirebilir. (işl. Sahbinin kendi özel işleri için yaptığı harcamalr hariç)
SERBEST MESLEK KAZANCI (Avukat.doktor)
Uzmanlaşmış emek ve sermayeden doğar. –bağımsızdır-uzmanlığa dayanır-emek 1.dir sermaye 2.dir. -süreklilik-ticari olmaması
SERBEST MESLEK KAZANCI TESPİTİ ( Hasılattan gider düşülür)
Ebe-sünnetçi-sağçmemuru-arzuhalci vergiden muaftır. Dar mükellef olan
Serbest mes.erbabı Stopaj yoluyla vergilendirilir .stopaj yoksa
münferit beynanme verir. Ser.Mes.uğraşan koll.şir.ortagın geliri =
serbest meslek kazancıdır.
Öğr.üyesini yazdığı kitap geliri =serbset mes.kazancıdır.
Serbest meslek kazancını girmeyen :tahkim hakemlerin aldıkları ücret *
-koll./kom./adi şirk. Yaptıkları faaliyetler * -telif kazançları
G.V göre serb.mesk.erb: gümrükçü-noter-müşavir-ebe sağ.memuru
Hasılat sayılanlar: serb.msl.faaliyetiş sonucu para ayın-amort.elden çıkmasından sonraki müspet fark-sarf edilemeyen vergi harç
Muaf ve istisnalar: telif ve kazanç (%17) sergi ve panayır Ebe-sağ.memuru arzuhalci muaf olması için: tabela –ilan-yazıhane
Nüfus 5000 ni geçmeyen yerlerde. Eğer tersi olursa ticari kazanç sayılır. Özel hastane gibi.

ÜNİTE .4 GAYRİMENKUL SERMAYE İRADI.(taşınmaz) VE MENKUL SERMAYE İRADI.(banka .borsa getirileri)
Medeni kanundayalıdır. Hertürlü taşınmaz-demirbaş-telif hakları-sinema ve t.v-gemi arazi.
İrtifak hakkı :Sahipelerine başkasına ait şeyi kullanma veya yararlanma hakkı.
İntifa hakkı: Gayrimenkullar üzerinde kurulan şeyi kullanma hakkı veren irtifa hakkıdır.
1 O yıla aitse kira = tahsil edildiği yılın hasılatı
Hasılat tahsilat zamanı 2 Geçmiş yıla aitse kira=tahsil edildiği yılın geliri
3 Gelecek yıla aitse kira (peşin tah.)=ilgili yılın hasılatı
(A) 5000 ytl den 3 yıllık peşin kira olarak aldı. 2006 yılı borcundan
kalan 1500 ytl 2007 de tahsil edildi.2007 hasılatı ? 500+1500=6500 ytl
Emsal kira bedeli: Az vergi –düşük kira yı önlemek içindir.Bina ve ara %5 - intifa-irtifak telif… %10
Emsal kira :%5 diğer mal =%10 (boş ev-boş evde kar. Oturması veya akrabaların oturması.il özel idarlere kiralanırsa uygulanmz)
Hasılat –gider =safi gelir. – Kiraya veren aydınlatma-ısıtma-onarım –sigorta amortisman
Götürü gider =hasılatın %25 dir.2 yıl geri dönülemez.Sadece gayrimenkulde uygulanır.

MENKUL SERMAYE İRADI(Sermaye ve para temsil edilen değerlerden elde edilen kar payı.faiz. kira- hissenedi.tahvil.mevduat)
İşletmenin aktifinda yazılı ise: ticari kazanç Pasifinde ise= G. Menkul kazanc
Özel olarak Menkul sermaye iradı gelirler =his.senedi kar
payları-iştirak payları-idare mec.başk.ve üyelerine ödenen kar
payları-alacak faizleri-mevduat faizleri-senetlerin iskonto
edilemsi-vadesi gelmemiş kuponların satışı. İskonto eidlen senetler)
Menkul sermaye iradı sayılmayan gelirler: -iştirak payları
geliri-*iştirak payların itfa karşılığı gelir.-işt.pay devire ve temliki
Men.kıy. kuponlu veya kuponsuz satışından elde edilen gelir.
Menkul değerler satılması yatırılan paranın geri alınması demektir.


Ünite 5.ÜCRETVE DİĞER KAZANÇLAR
Ücretin unsurları: işveren bağlı-işyerine bağlı-hizmet
Özel olarak ücret sayılanlar: dul.emekli aylıkları-meclis başk..ve
üyelerine –yön.kurlu ve tasfiye –bilirkişi..hakem .jüri-yapılan hiz.
Karşı ileride hizmetler(tcdd)-sporculara yapılan ödemeler **Sosyal amaç
olursa bağışa girer.
İNDİRİMLER (Gayrisafi gelirden indirilebilecek giderler)
Kamu kurumları için yapılan giderler(657-oyak)- Emekli sandığı.ssk
yapılan ödemeler- asgari geçim indirimi(16 yaş ve mük.kendisiiçin
%50çalışmayan eş%10 ilk 2 çocuk%75 diğer çoçul %5) - sakatlık 1.derece %80- 2derece %60 3derce %40
Gayrisafi ücret:Hizmet erbabına verilen para.ayın ve sağlana menfaatlerin toplamıdır.
Gayrisafi ücretten yapılcak indirimler = sakatlık-asgari geçim-sendika aidat-şahsi sigorta prim –kamu kurum kesintileri
Ücreti asgari ücret bağlı olarak tespit edilecekler: Serbest
mes.erbabı-özel şöfor-özel inşaatlar(kendi şahsi için)-sanat okulu
atölyesinde çalışan öğrenciler- yabancı ülkelerde kurumlar tarafından
ödenen emekli yetim aylıkları-sanayide çalışanalr
Gider karşılığı indirimler: harcıhah-seçim-yakacak
Ücretlerde muafiyet: Diplomat muaflığı-çırakların asgari ücrete
geçmeyen ücretler-sanat okulunda atölye çalışanlar-y.dışı sosyal primi
ödenenler-vatan –teçhizat istisnaları
DİĞER KAZANÇ VE İRATLAR (sürekli olmayan .gelir vergisi yükümlülüğü doğuran kazançlar)
A )Değer artış kazançları =kendiliğinden değeri artan
kazançlardır.Menkul kıymetlerin elden çıkarılması-(2 yıla içinde
isevergisi alınır. )vergilendirme olmaz)*hakların elden
çıkarılması(ruhsat.marka.imtiyaz)-* telif .ihtira beratı-ortaklık ve
his.elden çıkarılması*-faaliyetleri durdurulan işletme.*
Bay (a) 1/4/2006 da iktisap (eldeettiği)75000ytl lik his.senedini
100000 ytl ye 1/5/2007 de elden çıkarttı ?kazancı 25000 ytl (fark)
b)ARIZİ KAZANÇ=sürekli olmayan.arada bir serbest mes. Faaliyetinden doğan kazançtır. 15000 ytl ye geçen miktar vergilendirilir.

ÜNİTE 6.BEYAN ESASI EV TÜRLERİ
Hilafına mümkün olmadıkça Gelir Vergisi mükellef kazancını beyan eder.
Beyanname Yıllık
Muhtasar (işverenler tarafından kesilen vergilerin matrahları ile birlikte toplu olarak vergi dairesine bildirilmesidir.)
Münferit (dar mükellef)
Gelirin toplama kuralı : Kişilerin kazancının vergilendirilmesi.
Gelirin toplama amacı : vergi ödeme gücüne ulaşılmasını sağlamak.
Tam mükellefiyette gelir vergisi toplanmayan durumlar: Gelir ver. Zirai kazançlar – Birden fazla işverenden alınan ücretler
Kaynakta kesinti :ileride vergi borçlarına mahsuben peşin vergi ödemesidr. (kitler*şirketler*yatırmfonu yön*. Koop.*)
Gelirden yapılacak mahsup-indirimler
Geçmiş yıl zararların mahsubu: 5 yıl bağışlar(okul-dernek-arge Sigorta primleri-sakatlık-doğum primi) gelirden düşülebilir.
Yıllık beyanname verilme zamanı: basit usul : 25 şubat yurdu terk edenler : 15 gün
Gerçek usul : 25 mart ölenler : 4 ay
Tam mükellefler: ikame ettiği v.d -
Muhtasar beyanname: 1 ay içindeki ödemeler karlar ertesi ayın 23 günü akşamı
Çalıştırdıkları kişiler 10 dan az kişi = her 3 ayda bir ocak –nisan temmuz-ekim aylarının 23ne kadar.

Münferit beyanname: Dar mükellefler (15 gün )içinde verir.uygulamada hiç rastlanmayan beyan türüdür.

Ünite 7. VERGİNİN TARHI.TAHAKKUK VE TAHSİLİ
Verginin tarhı: vergi alacağının kanunlarda gösterilen matrah ve
nispetler üzerinden vergi dairesi tarafından hesaplanarak bu alacağı
miktar itibariyle tespit eden idari muameledir.

1beyan esasına göre =mükellefin beyanına göre tarh edilir.
2basit usulde tarh = hasılat –gider = fark tarhıdır (gerçek usule geçerlerse ay-takvim yılı başı esas alınır)
3ikmalen tarh =önceden tarh edilen vergiye ek alınan vergi
4 resen tarh (beyanname süresi geçmesi-eksik.usulsuz tutulan kayıtlar yetkili makamlarca inceleni)
5 idarece tarh (verginin tarhı zmanında müracat edilmemsi veya yükümlülüğün yerine gelmemsidir.) vergi karnesini almamak gibi.

Dar mükelleflerin vergileri beyannamelerini verme mecbur oldukları yerin vergi dairesinde tarh olur.
Vergilendirme dönemi .Gelir Vergisi vergilendirme geçmiş takvim yılıdır.(2007)
Vergilendirme dönemi : posta iel gönderilmişse 7 gün içinde tarh
edilir. Kseinti yoluyla vergilendirme : takip eden ayın26 sı (max56gün)

Vergi tarifesi: %15-%35 arasıdır. Tarifeyi bakanlar kurulu yapar.


1 Vergi kesintisinin mahsubu (5 )
Mahsuplar 2 yabancı memleketlerde ödenen vergiler
3 Geçici vergi( Gelir vergisinden mahsup edilir %15)


VERGİNİN TAHAKKUKU (TARH EDİLEN VERGİNİN ÖDENECEK SAFHAYA GELMESİDİR)
Tahakkuk fişi ile tarh ve tahakkuk edilir.2 nüshadan biri mük. Diğeri vergi.dai.verilir. böylece vergi tahakkuk etmiş olur.

ŞUBAT 25 ŞUBAT –HAZİRAN (şubat25 ine kadar verilmesi gereken b.name ve tahakkuk vergisi şubat ve haz.aylarında)
MART 25 MART- TEMMUZ (mart25 ine kadar verilmesi gereken b.name ve tahakkuk vergisi mart ve temmuz.aylarında)
İkmalen ve resen tarh:taksit süreleri içinde. Geçmişse 1 ay içinde. Eger son günü (vade günü ) geçerse her ay %25 cezalı öder.
Vergilerin açıklanması: Gelir vergisi ve sermaye şirk. Her mayıs ayının sonuna kadar vergi mik. Görülür bir yere asmalıdır..
Münferit beyanname verilen kazançların faaliyetleri son bulduktan 15 gün içinde vergi dairesine ödenir.
Gelir vergisi min. %15 max:%35
Talih oyunu vergisi: ayın 20.sine kadar.