Iş Ve Sosyal Güvenlik Hukuku

Kamuda çalısanların iş ilişkileri statü kanunu içinde kalır.
• Esnaf ve sanatkarlarınkamu görevlilieriSerberst
meslek sahipleri ile iş sözleşmeleri dışında konusu yine insan emeği
olan yada faaliyetleri olan ve iş görme amacı güden başka sözleşme
türlerine göre iş görenler ile bunları çalıstıranlar arasındaki iş
ilişkileri iş hukunun düzenleme alanı dışında kalır.
• iş hukunu sadece iş sözleşemesine dayalı iş ilişkilerini düzenler.
• Çalışma ilişklerinin hukuk kuralları ile düzenlenme gereği ilk kez 18.yy sonlarında önce Batı Avrupada görülmüştür.
• Sanayi devrimi önce buhar gücünün dokuma kesiminde üretim sürecine uyarlanmasıyla birlikrte İngiltere’de başladı.
• Kadın erkek ve çocuklar için hukuk kurallarının geliştşirilmesinin nedeni üreticiler çalısıkca dışa açılmak istemişgelişmek istemişteknolojiye
yatırım yapmak istemiş ve mecburen işgücü maliyetlerine de yansımıs ve
buda yaşam koşullarına yansıyıp bunalımlara yol açmıs bu yüzden hukuk
kurallarının geliştşirilmiş.
TEKRAR İŞE ALMA:

Toplu İşçi çıkarmada İşten çıkartılanlara İşe almada öncelik tanınır.

Sakatlanan İşçi iyi olunca tekrar İşe alınır

Sendika ve konfederasyonlarında görev yapan ve isteği ile İşten ayrılan İşçiler bu görevlerinin
seçime girmemek
yeniden seçilmemek
veya kendi istekleriyle çekilmek suretiyle son bulması halinde ayrıldıkları İş yerlerine;
talep tarihinden en geç 1ay içerisinde o şartlara uygun bir İş varsa
veya uygun bir İş varsa diğerlerinden öncelik tanınarak İşe alınır.

Askerlik ve muazzaf görevlerde 2ay muazzaf askerlik dİşında silah altına alınırsa 90 gün.

Gazeteci hastalanırsa 6ay sözleşmesi feshedilemez gazete satamıyacak duruma gellirse İşten çıkartılabilir.
1yıl içerisinde iyleşirse o şartlara uygun bir İş varsa veya uygun bir İş varsa diğerlerinden öncelik tanınarak İşe alınır.
iptal edilebilir İş sözleşmelerinde zaman aşımı olayın meydana gelidiği andan itibaren 1 yıl
olayın öğrenilmesinden itibaren 6 İş günüdür.


İş sözleşmesinden doğan İşçi ve İşveren borçları:

İşçinin borçları:

Çalİşma borcu
sadakat borcu
disiplin borcu

İşverenin borçları:

ücret ödeme borcu
İşci sağlık ve güvenliği tedbirleri alma borcu
İşe uygun İşçi çalıştırma borcu
İş nedeniyle zarar gören İşçiye ait alet taşıt ve hayvanları tanzim borcu
Eşit davranma borcu
İşçinin buluşlarından ötürü ödeme yapma borcu.

İş kanunda haftalık çalİşma süresi 45 saattir.günde 11 saati geçemez.
Denkleştirilmİş çalİşma süresi 2 aydır kanunla 4 aya kadar
çıkartılabilir.bazı İşler niteliklerinden dolayı çalİşma süresinin
haftalık çalışma günlerine bölünmesi mümkün değildir.BUNLAR;




karayolları
demiryolları
Deniz
Göl
Akarsularda hareket halindeki çalışmalarda deniz İş kanununa tabi
olmayan taşıma İşlerinde haftalık çalışma süresinin çalİşma günlerine
bölünmesi ile günlük çalİşma süresine ulaşmak mümkün
olmamaktadır.Çalİşma süresi İşin niteliğine göre en çok 6ayı geçmemek
üzere İşveren tarafından belirlenmektedir.Telafi çalışmaları eğer İş
yeri uzun süre çalışmaktan
alıkonulmuşsa iki ay içerisinde çalİşılmayan süreler için telafi
çalışması yapılmaktadır.telafi çalışması en fazla günde 3 saat olur ve
hafta tatillerinde yaptırılamaz.

GÜNLÜK kısa çalİşma ödeneğinin miktarı İşsizlik ödenegi miktarı kadardır.
Bu miktar sigortalının son 4 aylık pirime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük
ortalama net kazancının %50'sidir.Ancak bu miktar 16 yaşından büyük
İşçiler için uygulanan asgari ücretin netini geçemez.Kısa çalİşma
ödeneği zorlayıcı sebebin devamı süresini ve herhalde 3 ayı aşamaz.

Ara dinlenemsi:

4 saat ve daha kısa süreli İşlerde 15 dk.
4 saatten fazla ve 75 saatte kadar olan İşlerde yarım saat
75 saatten fazla İşlerde 1 saattir.
Postası değİştirilen İşçi en az 11 saat dinlendirilmelidir.
Hazırlama tamamlama ve temizleme İşleri yapacak olan İşçiler bu İşlerde günde en çok 2 saat çalıştırlabilir.

Hazırlama tamamlama ve temizleme İşlerinde çalİştırılacak İşçi sayısı:

1-15 çalışanı bulunan İşyerlerinde en fazla 3
16-30 çalİşanı bulunan İşyerlerinde en fazla 4
31-60 çalİşanı bulunan İşyerlerinde en fazla 6
61-81 çalİşanı bulunan İşyerlerinde en fazla 8
81-100 çalışanı bulunan İşyerlerinde en fazla 10
100 den faza çalışanı bulunan İşyerlerinde %10u geçemez.

FAZLA ÇALİŞMA ŞEKİLLERİ:

GENEL SEBEPLERLE FAZLA ÇALİŞMA:

İşin niteliği veya üretimin arttırılması için yapılan fazla çalİşma 1 yılda 270 saatten fazla olamama İşçinin onayına bağlıdır.
Fazla mesai formülü uygulanır yada fazla çalİştığı her saat karşılığı
1saat 30 dk.yı fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığı 1 saat
15dk.yı serbest zaman olarak kullanbilir.

ZORUNLU SEBPLERLE FAZLA ÇALİŞMA:

Arıza sırasında veya makine ve araç gereçler için yapılan çalİşmadır.
Fazla mesai formülü uygulanır ya da fazla çalıştığı her saat karşılığı
1saat 30 dk.yı fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığı 1 saat
15dk.yi serbest zaman olarak kullanabilir dinlenme sürelerinin
verilmesi söz konusu değildir.Uygun bir ara dinlenmenin verilmesi
mecburdur.

OLAĞAN ÜSTÜ SEBEPLERLE FAZLA ÇALİŞMA:

Seferberlik sırasında ve bu süreyi aşmamak şartıyla yurt savunmasının
gereklerini sağlayan İşlerde fazla çalışmaya ihtiyaç olursa İşlerin
çeşidine ve derecesine göre Bakanlar kurulu günlük çalışma süresini
İşçinin en son gücüne kadar çıkartabilir.Fazla mesai gene %50dir.fazla
süreli çalışmalarda ise her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret
normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının %25
yükseltilmesiyle ödenecektir.

FAZLA ÇALİŞMA YAPTIRILAMAYACAK İŞÇİLER

18 yaşını doldurmamİş İşçiler İş sözleşmesi veya toplu İş sözleşmesi
ile önceden veya sonradan fazla çalışmayı kabul etmİş olsalar dahi
sağlıklarının el vermediği İş yeri
hekiminin sosyal sigortalar kurumu başkanığı hekiminin bunların bulunmadığı yerlerde

herhangi bir hekim raporu olmayan İşçiler

gebe yeni doğum yapmİş İşçiler

kısmı süreli sözleşme yapmİş İşçiler

kısmı süreli sözleşme yapmİş İşçilere fazla süreli çalışmada yaptırılmaz

Hafta tatili yurdumuzda ilk kez 1924 yılında düzenlenmİştir.
İşçi haftada 6 gün çalıştırılamaz demİştir ama sadece sanayi dışında kalan İşlerde
Tarım avcılık balıkçılık ormancılık ve benzeri İşlerde çalışmayı istisna dİşında tutmuştur.

ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİLLER

29 EKİM

GENEL TATİLLER

23 NİSAN
19 MAYIS
30 AĞUSTOS
3.5 GÜN RAMAZAN BAYRAMI
45 GÜN KURBAN BAYRAMI
1 GÜN YILBAŞI GÜNÜDÜR.

EĞR İŞÇİ BUGÜNLERDE ÇALİŞIRSA O GÜNE AİT ÜCRETLERİ TAM OLARAK
VERİLECEKTİR.İPTAL EDİLEBİLİR İŞ SÖZLEŞMELERİNDE ZAMAN AŞIMI OLAYIN
MEYDANAGELMESİNDEN İTİBAREN 1 YIL OLAYIN ÖĞRENİLMESİNDEN İTİBAREN6 İŞ
GÜNÜDÜR.

YILLIK ÜCRETLİ İZİN SÜRESİ HİZMET SÜRESİ;

BİR YILDAB BEŞ YILA KADAR OLANLARDA 4 GÜNDEN
BEŞ YILDAN FAZLA ONBEŞ YILDAN AZ OLANALARA YİRMİ GÜNDEN
ONBEŞ YIL VE DAHA FAZLA OLANLARA 26 GÜNDEN AZ OLMAYACAKTIR.

18 YAŞ VE DAHA KÜÇÜK İŞÇİLER VE 50 VE DAHA FAZLA YAŞTAKİ İŞÇİLER İÇİN 20 GÜNDEN AZ OLMAYACAKTIR.BU SÜRE T.İ.S İLE
ARTTIRILABİLİR.

YILLIK İZİN BÖLÜNEMEZ AMA ESNEKLİK TANINMİŞ EN FAZLA 10 10 10 ÜÇE BÖLÜNEBİLİR DENMİŞTİR.İŞVEREN İZNİNİ BAŞKA BİR YERDE
GEÇİRECEKSE 4 GÜN YOL İZNİ VERİLİR.

İŞVEREN İŞYERİNDE TOPLU İZİN UYGULAMSINI NİSAN-EKİM AYLARINDA YAPABİLİR.


ÇALİŞMA YAŞAMI KİŞİLER YÖNÜNDEN ÖZEL OLARAK DÜZENLENESİ:

Çocuklar
Gençler
Kadınlar
Özürlüler
Eski hükümlü
Terör mağdurları.

İş kanununa göre 15 yaşını doldurmamİş çocuklar çocuk İşçi
15 yaşını doldurmamİş çocuklar ile 18 yaşını doldurmuşlar arasında kalanlar ise genç İşçi sayılır.
14 yaşını doldurmuş ve ilk öğretimini tamamlamİş olmak koşulu ile çocukların;
Bedensel
Zihinsel
Ahlaki gelİşmelerine engel olmayacak hafif İşlerde çalıştırılabileceğini tanımlar.
Hem okuyup hem çalışan çocuk İşçilerin çalİşma sürelerini günde en çok
2 saat haftada 10 saat olarak tanımlamıştır.yine aynı madde hükmünde
eğer temel eğitimini tamamlamİş cocuk okula gitmiyorsa günde 7 haftada
35 saatten çok olamaz.

İş yerlerinde emzirme odaları ve kreş açımı hangi koşullara bağlanmıştır?

İş yerlerinde ne suretle emzirme odaları yada çocuk bakım yurdu
kurulması gerektiğini sağlık bakanlığının görüşü alınarak çalışma ve
sosyal güvenlik bakanlığı tarafından hazırlanacak bir yönetmelikte
gösterilmesi öngörülmektedir Bu nedenle sorunun yanıtı yürürlükteki bir
yönetmenlikte aranması gerekir.

Kadın İşçiye 16 haftalık İşte çalıştırılmama izni verildikten sonra 6 ayda ücretsiz izin verilebilir.

50 ve daha fazla İşçi çalıştıran bir İş yeri toplam personelin &
6'sı kadar özürlü eski hükümlü ve terör mağduru istihdam eder.
İşveren terör ve eski hükümlüyü TÜRK İŞ KURUMU VASITASIYLA SAĞLAR.

Bakanlar kurulu tarafından öngörülen eski hükümlü terör mağduru ve eski hükümlü oranı % 6'dır.

Kamu İş yerlerinde özürlüler için %4 eski hükümlüler için % 2
Özel İş yerlerinde özürlüler için %3 eski hükümlüler için % 1
Terör mağdurları için % 1 olarak belirlenmiştir.
Geri kalan % 1'lik payı da özürlü veya eski hükümlü yönünde kullanır.


ÜNİTE 7

İŞ İLİŞKİSİNİN SONE ERME SEBEPLERİ:

İş sözleşmesinin hükümsüzlüğü
Ölüm
Tarafların anlaşması
Belirli sürenin bitimi

GENEL SEBPLERLE SONA ERME:

B.K.da gösterilen ve İş hukukuna özgü olmayan bazı sebeplerle sona ermesine genel sebeplerle sona erme denir.

SÜRELİ FESİH:

Sadece belirsiz süreli İş sözleşmelerinde yapılır. Karşı tarafın onayına gerek yoktur sadece karşı tarafı
zor durumda bırakmamak için yapılır yani sadece belli bir süre daha
çalışmasına izin verilir. İşverenin İşyerinde çalışan İşçi sayısı 30 ya
da 30dan fazla ise İşçinin kıdemi en az 6 ay ise;
İşçinin yeterliliği ve davranışlarındanİşletmenin veya İş yerinin veya İşin gereklerinden kaynaklanan bir soruna dayanmadan feshedemez.

iş kanununa göre;

20 ile 100 İşçinin arasında ise en az 10 İşçinin
21 ile 300 İşçinin arasında ise en az % 10 İşçinin
301 ve daha fazla iseen
az 30 İşçinin İşine İK'da düzenlenmİş olan süreli fesih ile bir aylık
süre içinde aynı tarihte veya farklı tarihlerde son verilmesi toplu
İşçi çıkartmak olarak kabul edilecektir.
İşverenin toplu İşçi çıkarma isteğini Bölge müdürlüğüne bildirmesinden 30 gün sonra fesih bildirimlerihükmü doğacaktır.
İş arama izni günde iki saattir.Toplu olarak kullnaılabilir.eğer
İşveren İş arama iznini vermezse çalİştırdığı süreyi %100 zamlı ödemek
zorundadır.

İş sözleşmesi feshedilen İşçi fesih bildiriminde sebep gösterilmediğinde veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı iddiası
ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren 1ay içinde İş Mahkemesine dava açılır.
Feshin geçersizliği için açılan davada Mahkemenin verdiği karara itiraz edimesi halinde Yargıtay ne kadar zaman içinde
karar verecektir.?_1 ay



DERHAL FESİH:

KONFEDERASYON:

Değİşik İş kollarından en az beş sendikanın bir araya gelmesiyle oluşmuş tüzel kİşilik
türkiyedeki İşçi konfederasyonları

SENDİKA ÜYELİĞİ:

İşçi sendikasına üye oalbilmek için SK'na göre 16 yaşını doldurmuş olmaları gerekiyor.

16 yaşını doldurmamİş olanlar sendikaya üye olabilirmi?

Kanuni temsilcilerinin yazılı izni ile sendikaya üye olabilirler.Ancak sendika genel kurulunda oy kullanamaz ve delege olamaz.

SK'na göre İşveren dışında İşveren sayılarak İşvren sendikasına kimler üye oalbilir?

-İşvren vekili

Adi şirket mukavelesine göre ortaklık payı alarak esas itibariyle
fiziki veya fikri emek arzı suretiyle bu mukavelenin aynı durumdaki
herkese fiilen açık olması kaydıyla bir İş yerinde çalışan İşçi sayılan
ortakların dışındaki ortaklar
sendikalar kanununa göre... İşveren vekili bütün sevk ve idareyi yöneten kİşidir..
örneğin GENEL MÜDÜR

İşveren sendikasına üye olma hakkına sahip kişilerinİşveren sendikası üyeliğini kazanabilmeleri için;

İS'na üye olma hakkını kullnamaya ehil olmaları
Üye kayıt fişini sendikaya vermeleri
Sendika yetkili organı tarafından üyeliğin kabulü gerekir.


Bir İş ilişkisi içinde bulunsun ya da bulunmasın bireylerin sosyal
güvenliklerini sağlamak üzere devletçe düzenlenen kurum ya da kurumlar
topluluğuna Sosyal güvenlik sistemi denir.

17.yüzyılın sonlarına doğru ortaya çıkan ve 19.yüzyıla dek çalışma ilİşkilerini usta kalfa çırak ve yamak hiyerarşisi içinde düzenleyen sosyal düzene Korporasyon düzeni denir.

Asgari ücretin nakden ödenmesi İşçi yararına yorum ilkesinin uygulanmasına örnektir.

İş kanununda hüküm bulunmayan hallerde Borçlar Kanunu bu kanuna aykırı olmayan hükümleri uygulanır.

Osmanlı imparatorluğu döneminde
esnaf örgütleri ile ilgili tüm kural ve formalitelerin nitelik ve
biçimlerinin gösterildiği yazılı metinlere Fütüvvetname denir.

Türkiye'de kadın genç ve çocuk İşçileri çalışma yaşı süreleri İşin nitelik ve koşulları yönünden ilk kez koruyan kanun Umumi Hıfzıssıhha Kanunu'dur.

Kaloriferli konut kapıcıları İş kanunu kapsamındadır.

Bir İş yerinde bulunacak İşveren vekili sayısı İş kanunu'nda belirtilmemİştir.

İş kanunu'nun kapsamına girecek nitelikte bir İş yeri kuran İşveren bu
durumu 1 ay içinde bölge çalışma müdürlüğüne bildirmek zorundadır.

İş Kanunu'nda belirtilen hizmet akdi türleri:
Sürekli Süreksiz Belirsiz süreli Belirli süreli hizmet akdi

Hizmet akdinin yapılmasında tarafların ehliyeti Medeni Kanun'un genel hükümleri çerçevesinde ele alınmaktadır.

Bir kimse akit serbestisi gereği
iradesi dışında akit yapmaya zorlanamaz. Ancak İşverenler bakımından bu
serbesti birtakım sosyal amaçlar gereği hizmet akdi yapma zorunluluğu
şeklinde sınırlandırılmıştır. İşverenin akit yapmak zorunda olduğu
kimseler:

Eski hükümlü İşçi
Sakat İşçi
İşçi kuruluşundaki başkanlık görevi sona eren İşçi
Malullük hali sona eren İşçi.

İş Kanunu'na göre İşçinin aylık ücreti üzerinden kesilecek para cezası 3 günlük ücretinden fazla olamaz.

Asgari ücretin tanımında yer alan İşçinin zorunlu ihtiyaçları:

Kültür
Sağlık
Ulaşım
Giyim
Gıda
Konut

Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun kararları komisyon kararının Resmi
Gazetede yayımlandığı tarihi izleyen ay başında yürürlüğe girer.

İş süresinden sayılanlar:
İşçilerin İşveren tarafından İşyerinden başka bir yere çalışmak üzere gönderilirken yolda geçen süreler.
Emzikli kadın İşçilerin çocuklarına süt vermek amacıyla geçirdiği süreler.
Maden ocağında çalışan İşçilerin ocağa inerken geçirdiği süreler.
İşçinin İşverenin emrinde çıkacak bir İşi bekleyerek çalİşmadan geçirdiği süreler.

Türkiye'de genel sebeplerle yapılabilecek fazla çalİşmanın yasal olarak günlük ve yıllık üst sınırları: Günlük 3 saat yıllık 90 gün

Toplu İş sözleşmesine göre iki aylık deneme süresi 1 Mart 1998 de sona eren ve İşine devam eden bir İşçi 1 Ocak 1999 da yıllık ücretli izne hak kazanır. (deneme süresi dahil)

İşveren İşçinin yıllık izin dönemine ilİşkin ücretini İşçinin izne başlamasından önce vermek zorundadır.

Umumi Hıfzıssıhha Kanununa göre İş kanununun uygulama alanı dİşında kalan İşlerde çocuk İşgücü için çalİştırılma yaşı en az 13 'tür.

Gece postalarında çalıştırılan kadın İşçilerin 6 ayda bir sağlık kontrolünden geçirilmesi gerekir.

Bir İşverene ait İş yerinde sırasıyla 35 45 70 İşçi bulunmaktadır. Bu İşverenin çalİştırması gereken sakat ve eski hükümlü sayısı : 2 sakat ve 2 eski hükümlü

Türkiye'de sakat ve eski hükümlü İşçi çalıştırılmasına ilİşkin düzenlemeler ilk kez Deniz İş Kanununda yer almıştır.

İşçisinin İşyerinde başka bir İşçiyi yaraladığını 08.05.1997 tarihinde öğrenen İşveren bu İşçinin hizmet akdini en geç 08.05.1997 de bildirimsiz(derhal) feshedebilir.

Aynı İşyerinde 4.5 yıldır çalışan bir İşçinin feshi ihbar öneli
bildirimin İşverene yapılmasından başlayarak 8 haftadır. 6 aydan az ise
2 hafta 6 ay ile 1.5 yıl arasında ise 4 hafta 1.5 yıl ile 3 yıl arasında ise 6 hafta 3 yıldan çok ise 8 hafta.

Kıdem tazminatına esas günlük ücreti 3 milyon İşyerindeki kıdemi 6 yıl olan bir İşçinin kıdem tazminatı 3 000 000 x 6 x 30 = 540 milyondur.
Kıdem tazminatı=1 günlük ücret x kıdem süresi x 30

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kurulları içinde yer alanlar: İşveren İşyeri hekimi Sendika temsilcisi İşyeri güvenlik şefi.

İşçi sağlğı ve İş güvenliği ile ilgili mevzuatta yer alan özel tedbirler:
13 yaşından küçük çocukların çalıştırılmaması.
Sualtındaki İşlerde 18 yaşını doldurmamİş erkek çocukların çalıştırılmaması.